Je kunt nergens lang je aandacht bij houden, voelt je vaak onrustig, bent impulsief of verdwijnt af en toe juist helemaal in je eigen wereld. Daar kan iedereen wel eens last van hebben, en kunnen ook gewoon karaktertrekjes zijn, maar je hebt het idee dat het bij jou echt anders is. Alsof jouw brein anders ‘gewired’ is en je daar, om dagelijks goed te functioneren, rekening mee moet houden. En dus vraag je je misschien af: heb ik ADHD? Onze psychologen krijgen die vraag zo vaak dat we inmiddels een professioneel online diagnostiektraject hebben. Want veel mensen – en zeker vrouwen – lopen rond met ongediagnosticeerde ADHD.
Wat is ADHD?
Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is een hersenaandoening. Je wordt ermee geboren en het is vaak ook erfelijk. Zo’n drie tot vijf procent van de Nederlandse bevolking heeft het. Er zijn drie soorten ADHD:[1]
- ADHD-H: de H staat voor ‘hyperactive’ (slash ‘impulsive’), want wie deze variant heeft kan maar moeilijk stilzitten en neemt vaak impulsieve beslissingen – categorietje eerst doen, dan denken. Slechts 1 tot 5 procent van alle mensen met ADHD heeft dit H-type.
- ADHD-I: dit type bewijst dat ADHD niet de afkorting is van Alle Dagen Heel Druk. de I staat hier namelijk voor ‘inattentive’, want deze variant kenmerkt zich door aandachttekort, concentratieproblemen en dromerigheid. Van hyperactiviteit is geen sprake. Vroeger heette dit type Attention Deficit Disorder (ADD) en die term wordt nog steeds veel gebruikt. 10 tot 15 procent van de mensen met ADHD heeft deze I-variant.
- ADHD-C: de C staat hier voor ‘combined’, want verreweg de meeste mensen met ADHD – zo’n 85 procent – heeft een combinatie van de hierboven beschreven varianten. Een lastige mix, die zich op allerlei manieren kan manifesteren.
“Wij vatten het samen als een ‘te vol hoofd’, waar je soms flink last van kan hebben.”[2]
– ADHD Nederland
Kenmerken van ADHD bij volwassenen
ADHD wordt meestal gediagnosticeerd bij kinderen. Die hebben nog geen ‘filter’ en hebben nog niet zo goed geleerd zich aan de sociale normen aan te passen. Daardoor is ADHD makkelijker te herkennen aan hun gedrag. Alhoewel de aandoening niet verandert als je ouder wordt, uit ADHD zich bij volwassenen wel anders. Het voor je beurt spreken, het niet stil kunnen zitten en de woede-uitbarstingen die sommige kinderen met ADHD kenmerkt, hebben we als volwassenen vaak wel (grotendeels) onder controle. Dit zijn daarom de typisch ADHD-kenmerken bij volwassenen:[3]
- Je kunt je niet lang op iets concentreren en je aandacht dwaalt snel af.
- Je bent vergeetachtig en komt daardoor soms (ongewild) afspraken niet na.
- Je hebt moeite met prioriteiten stellen, plannen, organiseren, ordenen, en taken starten of afmaken.
- Je komt regelmatig te laat en hebt moeite een goede tijdsinschatting van dingen te maken.
- Je voelt je onrustig en denkt of droomt veel zonder actie te ondernemen.
- Je voelt je over- of onderprikkeld en voelt je eigen grenzen niet goed aan.
- Je hebt stemmingswisselingen.
- Je vertoont impulsief gedrag en flapt er vaak iets uit zonder na te denken.
- Je bent hyperactief en hebt continu de drang te bewegen.
“Voorheen kon ik bijvoorbeeld gaan afwassen en dan ontdekken dat ik een schone theedoek nodig had, die dan in de wasmachine zat, waar ik dan bedacht dat het beddengoed gewassen moest worden, waarop ik dat ging doen en helemaal vergat dat ik aan het afwassen was. Ik was altijd met twaalf klussen tegelijk bezig en er kwam er niet één af.”[4]
– Désirée, die rond haar 40e de diagnose ADHD kreeg
Kenmerken van ADHD bij vrouwen
Bij vrouwen is ADHD nóg lastiger te herkennen. Dat komt enerzijds omdat vrouwen vaker dan mannen ADHD-I hebben – de inattentive-variant, die minder opvalt dan het hyperactive-type – maar anderzijds ook omdat vrouwen het simpelweg beter kunnen verbergen dan mannen. Vrouwen leren van jongs af aan al aanpasgedrag, waardoor ze er goed in zijn sociaal gewenst gedrag te vertonen. Vrouwen herkennen zich daarom vaak specifiek in de volgende kenmerken:[5]
- Je bent perfectionistisch en verwijt het jezelf als dingen niet perfect gaan.
- Je kan eindeloos met iets doorgaan, wat kan leiden tot vermoeidheid burn-out.
- Je hebt last van een ‘alles of niks’-mentaliteit, wat zich bijvoorbeeld ook kan uiten in eetbuien.
Waarom is een diagnose ADHD ineens zo ‘populair’?
Omdat ADHD zich bij volwassen – en zeker bij vrouwen – anders (en minder duidelijk) openbaart, is het bij deze doelgroep lange tijd niet gediagnosticeerd. Maar nu we steeds meer over ADHD leren, komt daar langzaam verandering in. En dat besef is niet alleen doorgedrongen onder de professionals in de geestelijke gezondheidszorg, maar ook onder mensen die zich al hun leven lang ‘anders’ voelen.
“Ik heb heel mijn leven geweten dat ik anders was dan anderen, maar ik heb nooit aan ADHD gedacht.”[6]
– Liesbeth, die op haar 54ste de diagnose ADHD kreeg
Gevolgen onbehandelde ADHD
Die bewustwording is een goede ontwikkeling, want onbehandelde ADHD kan serieuze gevolgen hebben:
- Zelfverwijt. Als je zonder het te weten met ADHD rondloopt, maak je jezelf het leven behoorlijk lastig. Veel ADHD’ers proberen zich tevergeefs aan te passen door de dingen te doen zoals iedereen ze doet – en zijn dan teleurgesteld in zichzelf als dat niet lukt. “Wat anderen makkelijk afging, kostte mij moeite, waardoor ik vaak het gevoel had dat ik faalde,”[7] zegt Christina, die op haar 23e de diagnose ADHD kreeg.
- Misgelopen kansen. Als je het vervolgens op de ‘normale’ manier blijft proberen, ondanks dat dat niet goed voor je werkt, kan het misgaan. Melissa, die op haar 31e werd gediagnosticeerd met ADHD raakte er zelfs haar baan door kwijt: “Daar baalde ik vreselijk van, want het was echt helemaal mijn ding.”[8]
- Gezondheidsproblemen. Als je je ADHD blijft tegenwerken, loop je meer kans op andere psychische klachten, zoals burn-out, depressie, angst- of slaapstoornissen. Ook op fysiek vlak kan het gevolgen hebben in de vorm van migraine, astma of prikkelbaredarmsyndroom.[9]
Hoe kan een diagnose ADHD je helpen?
Begrip en acceptatie
Allereerst zorgt een diagnose ervoor dat je begrijpt waar je struggles vandaan komen. Daardoor krijg je meer begrip voor jezelf, waarschijnlijk ook van anderen. Melissa: “Hiervoor had ik lang een gemene, strenge juf in mijn hoofd die veel kritiek leverde op alles wat ik deed. Nu is dat veel minder, alleen al doordat ik weet waar mijn issues vandaan komen.”
Een plan van aanpak
Een diagnose betekent niet dat je een excuus hebt om je achter te verschuilen. Integendeel: het opent deuren naar manieren om er beter mee om te gaan. Denk aan therapie en coaching, en eventueel medicatie. Zo kan je leren hoe je op jouw manier structuur, focus en rust in je leven creëert.[10]
Je sterke kanten benutten
Net als autisme wordt ADHD steeds minder gezien als aandoening en meer als vorm van neurodiversiteit. Je verwerkt informatie niet minder goed dan anderen, maar simpelweg anders. En dat heeft ook z’n voordelen: “Ik zie verbanden die anderen niet zien en ben heel creatief,” zegt Christina. “Ik ben niet degene die de planning bedenkt, maar denk wel vaak out of the box.”[11] Met de juiste coaching kun je leren optimaal van je sterke kanten gebruik te maken.
Hoe werkt online diagnostiek?
Een online diagnostiektraject werkt niet heel anders dan de offline variant. Het bestaat uit een intakegesprek, vragenlijsten en opdrachten, en eventueel gesprekken met mensen die jou goed kennen, zoals je partner of een familielid. Bij Psycholoog op Afstand kun je voor twee verschillende trajecten kiezen:
- Screening: geeft een indicatie of je al dan niet ADHD hebt.
- Diagnostisch onderzoek: geeft een officiële diagnose op basis van een uitgebreid rapport.
Voordelen online diagnose ADHD
- Geen wachtlijst: veel ggz-instellingen, zoals ADHD Centraal, hebben wachtlijsten tot wel een jaar.
- Persoonlijke begeleiding: we zijn geen grote instelling, waardoor we een traject op maat kunnen opstellen.
- Geen verplichte hulpvraag: je mag ook gewoon een traject doen uit nieuwsgierigheid, je hoeft niet daadwerkelijk tegen problemen aan te lopen.
- Volledig online: flexibel en laagdrempelig, waar je ook woont.
“Bij een diagnostiektraject via de verzekering is de overall experience vaak veel minder persoonlijk. Ook móét je een hulpvraag hebben, terwijl best veel mensen gewoon nieuwsgierig zijn.”
– Niek Rosens, gz-psycholoog en oprichter Psycholoog op Afstand
Lees vooral meer over het online traject voor een diagnose ADHD bij Psycholoog op Afstand.
Is een ADHD-test wat voor jou?
Overweeg een diagnostisch traject bij Psycholoog op Afstand als je:
- De symptomen van ADHD herkent, maar niet per se een hulpvraag hebt.
- Wel een hulpvraag hebt en tegen problemen aanloopt, en niet op wachtlijst wilt staan.
- Nieuwsgierig bent naar waarom je bent zoals je bent.
- Een vertrouwelijke, persoonlijke benadering prettig vindt.
Vul onderstaand contactformulier in om een kosteloos en vrijblijvend kennisgesprek met ons in te plannen. We beantwoorden graag al je vragen over ADHD en een ADHD-diagnose.
FAQ
Hoe weet ik of ik ADHD heb als volwassene?
ADHD wordt bij volwassenen vaak pas laat herkend. Het uit zich anders dan bij kinderen. Volwassenen hebben vaak moeite met plannen, kunnen snel afgeleid zijn of zich onrustig voelen. Een diagnose ADHD geeft dan duidelijkheid en begrip voor jezelf.
Kan ik als volwassene een diagnose ADHD krijgen?
Bij Psycholoog op Afstand kun je online een diagnose voor ADHD krijgen. Het diagnostiektraject verloopt via online gesprekken met een (gz-)psycholoog en officiële vragenlijsten. Je hebt geen verwijzing van je huisarts nodig en hoeft niet op een wachtlijst te staan.
Waarom testen op ADHD?
Een ADHD-diagnose geeft een verklaring voor waarom je anders functioneert. Veel mensen hebben daardoor meer begrip voor zichzelf en leren ook beter op de uitdagingen van ADHD inspelen. Bij Psycholoog op Afstand kun je je online op ADHD laten testen, zonder wachtlijst.
Bronnen
[1] Hersenstichting. (april 2024). ‘ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)’. Hersenstichting, via: hersenstichting.nl; PsyQ. (z.d.). ‘ADHD bij volwassenen’. PsyQ, via: psyq.nl.
[2] ADHD Nederland. (z.d.). ‘Wat is ADHD en neurodiversiteit?’. ADHD Nederland, via: adhd-nederland.nl.
[3] Hersenstichting (2024); ADHD Nederland (z.d.).
[4] R. Vis. (23 april 2021). ‘ADHD-diagnose op latere leeftijd: “Veel puzzelstukjes vielen op hun plek”. RTL, via: rtl.nl.
[5] PsyQ. (z.d.). ‘Vrouwen en ADHD’. PsyQ, via: psyq.nl.
[6] S. van der Werf. (10 augustus 2022). ‘Liesbeth kreeg op haar 54ste de diagnose ADHD: “Voelde me eindelijk begrepen”’. Metro, via: metronieuws.nl.
[7] ‘Christina’ is een gefingeerde naam, zie: Vis (2021).
[8] Idem.
[9] PsyQ. (z.d.). ‘Vrouwen en ADHD’.
[10] Vis (2021).
[11] Idem.
