Je kan fysiek nóg zo goed getraind zijn, maar als je op kilometer 35 van een marathon toegeeft aan de man met de hamer, die je vertelt dat je écht niet verder kunt, wat denk je dat er dan gebeurt? Inderdaad, dan kán je ook niet verder.
Het verband tussen lichaam en geest is nergens zo duidelijk (en belangrijk) als bij sport. Voor de beste sportprestaties heb je niet alleen techniek, kracht, uithoudingsvermogen en een gezonde dosis talent nodig, je moet ze ook mentaal goed op een rijtje hebben. Je moet met stress en prestatiedruk om kunnen gaan, bijvoorbeeld. Als het erop aankomt, moet je je goed kunnen focussen. Je moet te allen tijde in jezelf en je competenties blijven geloven. En voor sommige sporten moet je ook nog eens een heuse teamplayer zijn.
En wat als dat allemaal niet lukt? Wat als de gewenste resultaten uitblijven of je geblesseerd raakt? Wat als faalangst de overhand krijgt en je de motivatie voor je sport verliest? De mentale kant van sport is zo allesbepalend dat topsporters vaak standaard met een sportpsycholoog samenwerken. Een sportpsycholoog helpt een sporter niet alleen met het verbeteren van sportprestaties, maar is er ook in het geval dat sport juist voor mentale problemen zórgt.
Wat doet een sportpsycholoog?
De sportpsychologie is geïnteresseerd in het effect van de mentale gezondheid op sport, en andersom. Een sportpsycholoog kijkt dus naar de manier waarop jouw mentale gezondheid je sportprestaties beïnvloeden (en hoe je dit kan verbeteren). Maar ook naar de manier waarop sport bij jou wellicht de oorzaak is van mentale problemen. Een sportpsycholoog is er dus net als een ‘gewone’ psycholoog voor hulp en begeleiding bij psychische problemen, alleen gaat deze vorm van psychologie ervanuit dat die problemen worden veroorzaakt of getriggerd door sport.
Wanneer ga je naar een sportpsycholoog?
Je gaat naar een sportpsycholoog als je op het gebied van mindset stappen wilt zetten om je sportprestaties te verbeteren. Begeleiding van een sportpsycholoog is wat dat betreft voor elke serieuze sporter relevant. Maar een sportpsycholoog kan je ook goed helpen als je psychische klachten hebt die juist door sport worden veroorzaakt.
Faalangst
Je mag natuurlijk altijd nerveus zijn voor een belangrijke training, wedstrijd of race, maar als je niet goed met prestatiedruk om kan gaan, kan angst je volledig lam slaan en veel stress opleveren. In het ergste geval beïnvloedt die angst ook daadwerkelijk je prestaties, die er daardoor op achteruitgaan, waardoor je in een vicieuze cirkel terechtkomt.
Negatief zelfbeeld
Als sporter moet je ook met tegenslagen om kunnen gaan. Maar omdat veel sporters een gevoel van eigenwaarde aan hun sportprestaties verbinden, kunnen sommige tegenslagen mentaal hard aankomen. Slecht presteren op het gebied van sport wordt dan gelijkgesteld aan niet goed genoeg zijn in het algemeen.
Problemen met balans
Veel sporters vinden het maar moeilijk te accepteren als hun lichaam even niet doet wat het zou moeten doen, bijvoorbeeld in het geval van overtraining of blessures. Voor een zo voorspoedig mogelijk herstel is het echter belangrijk grenzen te stellen. Soms is volledige rust noodzakelijk, soms moet gezocht worden naar de juiste balans tussen trainen en rust. Dat is niet eenvoudig voor iemand die het gewend is dag in dag uit te trainen.
Angst voor blessures
En als je eenmaal van een blessure bent hersteld, ben je misschien als de dood dat het je nog een keer gebeurt. Het is dan noodzakelijk het vertrouwen in je eigen lichaam weer terug te winnen.
Eetproblematiek
Serieuze sporters zijn vaak mensen die behoefte hebben aan controle en aanleg hebben voor verslavingen. Sport geeft je immers eenzelfde soort controle over je lichaam en hoe je eruitziet, en zorgt ook nog eens voor de zo verslavende dopaminerush. Maar omdat sport hand in hand gaat met een (vaak streng) voedingsplan, kan diezelfde behoefte aan controle ook op voeding worden losgelaten, met verschillende vormen van eetproblematiek tot gevolg.
Identiteitscrisis
Wat als je langdurig geblesseerd bent of stopt met je carrière als topsporter? Als sport altijd een belangrijk onderdeel van je identiteit is geweest, heb je wellicht moeite te duiden wie je eigenlijk bent zonder sport. Net zoals ‘normaal’ gepensioneerden, wil je niet achter de geraniums komen te zitten. Maar je leven opnieuw vormgeven is niet van de ene op de andere dag gebeurd.
Symptomen
De verschillende psychische problemen die te maken hebben met sport, uiten zich door middel van een scala aan symptomen, die zowel mentaal als fysiek kunnen zijn, bijvoorbeeld:
- hoofdpijn
- slaapproblemen, vermoeidheid en verminderde energie
- piekeren en concentratieverlies
- onrust en een verhoogde hartslag in rust
- (lichamelijke) spanning, stijve spieren en spierpijn
- somberheid en een verlies aan interesse en plezier in sport
- angst en paniekaanvallen
- eetproblemen, eetbuien of juist een verminderde eetlust, en gewichtsverlies
- verminderd libido
- prikkelbaarheid en snel geïrriteerd zijn
Hoe werkt therapie bij een sportpsycholoog?
Therapie bij een sportpsycholoog wordt volledig afgestemd op jouw klacht en hulpvraag. Ga jij continu over je grenzen heen en ervaar je veel stress door sport? Dan staat het creëren van balans bijvoorbeeld centraal. Heb jij moeite met het afbouwen van sport door een blessure of omdat je stopt met je carrière als topsporter? Dan zal de therapie zich richten op de balans tussen inspanning en rust, de omgang met schuldgevoelens of rusteloosheid als je niet kunt sporten, of het inrichten van je nieuwe leven en het heruitvinden van jezelf. Kan je niet goed omgaan met de prestatiedruk? Dan richt de behandeling zich op je zelfbeeld of de communicatie met je team of coach. Uiteraard houdt een sportpsycholoog altijd rekening met het type sport dat je doet en hoe de wereld binnen die sport functioneert.
Meer dan sport alleen
Ook als jouw hulpvraag voornamelijk te maken met sport, stopt het daar natuurlijk niet. Hoe je met sport omgaat en wat sport voor effect op jouw mentale welzijn heeft zegt ook veel over je persoonlijkheid en karakter. Hoe je leven eruitziet buiten sport om – bijvoorbeeld op het gebied van werk, vriendschappen of de liefde – speelt ook een rol in de behandeling. Vaak hebben externe factoren of bepaalde personen, zoals een coach of partner, een grote invloed op jouw gedachten en gedrag, en dus ook op je sportprestaties. Een sportpsycholoog is ervoor opgeleid eventueel gerelateerde problemen te herkennen. Zo kan hij of zij jou op een meer holistische manier – met het oog op jouw leven als geheel – begeleiden.
Behandeltechnieken
Een sportpsycholoog gebruikt veelal dezelfde behandeltechnieken als een ‘normale’ psycholoog. Denk bijvoorbeeld aan cognitieve gedragstherapie (CGT), waarbij het verband tussen gedachten en gedrag centraal staat. Of visualisatietechnieken, die je helpen je prestaties te verbeteren en meer zelfvertrouwen op te bouwen. Maar in de sportpsychologie zijn therapieën als imaginaire rescripting (IR) of Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) ook vaak effectief, bijvoorbeeld om de negatieve lading van een verlies, tegenslag, ongeluk of ronduit traumatische gebeurtenis te doen laten afnemen.
Belangrijke thema’s waar in een behandeling met een sportpsycholoog vaak aandacht aan wordt besteed zijn: zelfvertrouwen, gedachtencontrole, ontspanning, verbeelding, concentratie, motivatie, doorzettingsvermogen, copingmechanismen en communicatie.
Welke resultaten kun je verwachten?
Afhankelijk van je hulpvraag kan een sportpsycholoog je allerlei technieken leren om je relatie met sport te verbeteren of goed te houden. In therapie leer je bijvoorbeeld hoe je…
- … je zelfvertrouwen vergroot en in jezelf blijft geloven
- … je aandacht kunt richten op dat wat echt belangrijk is
- … omgaat met prestatiedruk, nervositeit en wedstrijdspanning
- … negatieve gedachtepatronen de baas wordt
- … omgaat met blessures en revalidatie
- … goede doelen stelt die je niet overweldigen
- … beter kunt communiceren met je teamgenoten of coach
- … je het best kunt voorbereiden op een belangrijke wedstrijd of race
Ga vandaag nog in gesprek met onze sportpsycholoog?
Of je nu tegen psychische uitdagingen aangelopen bent, of die juist wilt voorkomen: onze sportpsycholoog staat voor je klaar – welke sport je ook beoefent en waar ter wereld je dat ook doet. Al onze psychologen werken namelijk online, op afstand. Dat betekent dat je de therapie eenvoudig vanuit je eigen huis (of vanuit je trainingsfaciliteit, als je je daar meer thuis voelt) kunt volgen. Een intakegesprek is gratis en vrijblijvend. Vul onderstaand contactformulier in en laat onze sportpsycholoog je zelf vertellen wat we voor je kunnen betekenen!
